Het is maar goed dat Arnold Schönberg in 1900 te laat was met het inleveren van zijn muziekstuk voor de compositiewedstrijd in Wenen. Wellicht hadden we de Gurrelieder in de huidige vorm, een groots driedelig muziekdrama, niet kunnen uitvoeren. Elf jaar duurde het voor het werk voltooid werd. Op 23 februari 1913 stond in de grote zaal van de Musikverein in Wenen de eerste uitvoering op het programma.
De middeleeuwse legende over de liefde van de Deense koning Waldemar voor zijn minnares Tove, die op het kasteel Gurre wordt vermoord door de jaloerse koningin, is de basis van het verhaal. Schönberg gebruikt de Duitse vertaling van Jens Peter Jacobsen’s “Liederen van Gurre”. 
In de ouverture symboliseren dalende lijnen en donker wordende klankkleuren de zonsondergang. Na het spel van de liefde, de dood van Tove, de klaagzang van Waldemar in het eerste en tweede deel volgt een onstuimig laatste deel. De ondoden staan op, er start een wilde jacht en een haan kraait. Het deel eindigt met een C-Groot akkoord, gezongen door een immens koor. De zonsopgang!
Een hoogtepunt in deel twee is Het Lied van De Woudduif. (De Woudduif is het symbool van de onschuld). In deze opname uit 2015 wordt het gezongen door mezzosopraan Yvonne Minton met het BBC Symphony Orchestra o.l.v. Pierre Boulez.
Vanwege de enorme bezetting met maar liefst vijf solozangers, spreekstem, vier mannenkoren, gemengd koor en een reusachtig symfonieorkest met onder meer tien hoorns en acht trombones wordt het stuk niet vaak uitgevoerd. Des te bijzonderder is het dat op donderdag 1, vrijdag 2 en zondag 4 februari 2024 het Concertgebouw Amsterdam ermee is gevuld.
Wie doen er mee…
Koninklijk Concertgebouworkest
Ricardo Chailly – dirigent,
Benjamin Goodson – instudering
Robert Holl – bariton, Camilla Nylund – sopraan, Ekaterina Semenchuck – mezzosopraan, Andreas Schager – tenor, Norbert Ernst – tenor, Wolfgang Koch – bas
Groot Omroepkoor (GOK, 74 zangers)
Chor des Bayerischen Rundfunks (BR, 50 zangers)
Laurens Symfonisch (LS, 36 zangers)
#nieuwsgierig Hugh Wyles (1932-2015) heeft n.a.v. de Gurrelieder het verhaal van koning Waldemar en prinses Tove in dichtvorm gezet.
Afbeelding 1: Ruïne Kasteel Gurre uit de 12e eeuw, Denemarken, wikipedia afbeeldingen
Afbeelding 2: Schets van de Ruïne, 1889, wikipedia
Afbeelding homepage: Het zegel van de Deense koning Waldemar de Overwinnaar, 1204-1241